Theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương, khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương sẽ bãi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương hiện nay, xây dựng chế độ tiền lương mới. Theo đó mức lương cơ bản bằng số tiền cụ thể trong bảng lương mới.
Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Thường trực Ủy ban Xã hội, cho biết khi Chính phủ trình Quốc hội dự án luật đã chưa tính đến thời điểm thực hiện cải cách chính sách tiền lương, nên chưa dự liệu hết được tác động của việc thay đổi này đến các quy định có liên quan trong dự thảo luật.
Từ ngày 1/7/2024, khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương sẽ phát sinh một số vấn đề liên quan đến dự thảo luật.
Theo Ủy ban Xã hội, do bãi bỏ mức lương cơ sở nên không còn căn cứ thực hiện được việc điều chỉnh tiền lương đã đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu; không còn căn cứ để tính hưởng một số chế độ bảo hiểm xã hội, và một số chế độ quy định ở các luật khác.
Thêm nữa, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của nhóm đối tượng thực hiện tiền lương do Nhà nước quy định, sẽ tăng lên so với hiện hành, dẫn đến tiền đóng bảo hiểm xã hội cũng tăng lên đáng kể. Điều này sẽ làm tăng phần chi ngân sách Nhà nước đóng cho những đối tượng này.
Đặc biệt, việc cải cách tiền lương sẽ làm phát sinh chênh lệch khá lớn về lương hưu, giữa người nghỉ hưu trước và sau ngày 1/7/2024, nếu không thực hiện điều chỉnh cho đối tượng nghỉ hưu trước thời điểm này, khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương.
Còn theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, có sự chênh lệch này là do với người lao động đóng bảo hiểm xã hội theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, từ ngày 1/7 trở đi được hưởng mức tiền lương mới cao hơn mức lương theo hệ số.
Như vậy, người có thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo mức tiền lương sau cải cách càng dài, thì mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu, trợ cấp một lần cũng tăng tương ứng, và cao bất thường so với người nghỉ hưu trước ngày 1/7.
Trước những thực tế như vậy, Thường trực Ủy ban Xã hội nhận định, còn nhiều vấn đề Chính phủ cần phải làm rõ. Theo đó, Chính phủ cần làm rõ căn cứ để tính quy đổi thành mức tiền tuyệt đối khi chuyển xếp lương mới, mức sàn an sinh xã hội tối thiểu và căn cứ tính.
Đồng thời, cần làm rõ căn cứ để tính và điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công, và một số chính sách an sinh xã hội đang gắn với mức lương cơ sở, khi thực hiện chính sách cải cách tiền lương.
Cơ cấu tiền lương làm căn cứ để đóng bảo hiểm xã hội đối với các đối tượng thực hiện tiền lương do Nhà nước quy định, cũng cần làm rõ bao gồm các khoản phụ cấp nào.
Ủy ban Xã hội cũng đề nghị Chính phủ làm rõ những vấn đề phát sinh cụ thể về lương hưu, các chế độ trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng đối với lượng vũ trang (công an, quân đội), do nhóm đối tượng này có những đặc thù khác với khu vực dân sự (hệ số lương 1,8; tuổi nghỉ hưu thấp hơn...), và biện pháp xử lý.
Cùng với đó, rà soát đầy đủ và báo cáo, đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung, bao gồm cả quy định việc thay thế mức lương cơ sở hiện hữu trong nhiều văn bản luật, nghị định, thông tư có liên quan.
Trước mắt, Thường trực Ủy ban Xã hội dự kiến, các quy định có liên quan đến mức lương cơ sở được quy định, theo hướng mức hưởng không thấp hơn mức hiện hưởng gần nhất, trước khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực, và điều chỉnh theo quy định của Chính phủ.
Đồng thời, bổ sung vào quy định chuyển tiếp nội dung Chính phủ quy định về mức tiền trợ cấp, không thấp hơn mức hiện hưởng gần nhất trước khi Luật này có hiệu lực.
Ủy ban Xã hội cho rằng cải cách tiền lương là vấn đề lớn và khó, tác động đến nhiều đối tượng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc giải quyết các chế độ cụ thể của bảo hiểm xã hội, và các quy định có tính chất căn bản của bảo hiểm xã hội.
Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ đề xuất phương án sửa đổi cụ thể, trên cơ sở giải quyết thấu đáo những vấn đề đặt ra, và báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã được thảo luận tại tại kỳ họp Quốc hội tháng 10/2023, dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 7 vào tháng 5/2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Google translate