Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội: Dự toán thu chi ngân sách không sát thực tế, gây khó khăn khi điều hành

Chiều ngày 15/5, tại Phiên họp thứ 33, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022.

DỰ TOÁN CHI KHÔNG SÁT, THỰC HIỆN CHI ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN THẤP

Trình bày báo cáo tóm tắt thẩm tra sơ bộ báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022, ông Lê Quang Mạnh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính -  Ngân sách của Quốc hội, cho biết về lập, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết liệt chỉ đạo chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, ngân sách nhà nước. Nhờ đó, việc quản lý thu, chi ngân sách nhà nước đạt được nhiều kết quả tích cực; công tác quyết toán ngân sách nhà nước có nhiều chuyển biến.

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ và Kiểm toán nhà nước cũng nêu một số tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm chưa được xử lý dứt điểm.

Cụ thể, việc lập, chấp hành dự toán ngân sách nhà nước còn nhiều tồn tại, hạn chế tại các bộ, ngành, địa phương nêu trong báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022. Đó là tình trạng chậm tổng hợp, gửi báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022 của các bộ, ngành, địa phương có xu hướng tăng cao.

Tình trạng điều chỉnh thông tin, số liệu quyết toán sau thời gian chỉnh lý quyết toán ngân sách nhà nước không phù hợp với quy định của Luật Ngân sách nhà nước chưa được khắc phục.  

Do đó, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm các cơ quan, đơn vị, cá nhân không chấp hành nghiêm việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022.

Khẩn trương đề xuất sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước hoặc một số điều của Luật Ngân sách nhà nước và các Luật có liên quan để rút ngắn quy trình, thời gian quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm theo yêu cầu tại các Nghị quyết của Quốc hội.

Về quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng số quyết toán chi ngân sách nhà nước năm 2022 giảm khá nhiều so với dự toán. Điều này cho thấy cần phải xem xét, đánh giá lại khâu lập dự toán và tổ chức thực hiện chi ngân sách nhà nước hằng năm tại các bộ, ngành, địa phương.

Ngoài ra, số quyết toán chi thường xuyên năm 2022 giảm rất lớn so với số Chính phủ báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 cho thấy việc theo dõi, tổng hợp tình hình chi ngân sách nhà nước chưa sát.

Do đó, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ nguyên nhân của các tổ chức, cá nhân và có các giải pháp giải quyết dứt điểm các tồn tại, hạn chế này.

Cùng với đó, báo cáo Chính phủ chưa làm rõ số cắt giảm, tiết kiệm chi thường xuyên và số hủy dự toán chi thường xuyên của địa phương trong năm 2022, nên không có căn cứ để đánh giá tính tiết kiệm, hiệu quả tổng thể việc thực hiện dự toán chi thường xuyên của cả nước.

Tỷ lệ quyết toán tại nhiều ngành, lĩnh vực sử dụng vốn ngân sách trung ương đạt rất thấp so với dự toán. Số chuyển nguồn và hủy bỏ dự toán chi thường xuyên của các bộ, cơ quan trung ương cũng khá lớn và tăng cao hơn so với năm trước.

Đối với chi đầu tư phát triển, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng kết quả thực hiện chi đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước năm 2022 rất thấp so với yêu cầu và dự toán được giao.

Số chuyển nguồn, hủy bỏ dự toán chi đầu tư phát triển năm 2022 sang năm 2023 tiếp tục cao hơn năm trước cho thấy việc sử dụng nguồn vốn này hiệu quả chưa cao. Do đó, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương cần có các giải pháp xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế này để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, không gây lãng phí nguồn lực ngân sách nhà nước.

Về bội chi ngân sách nhà nước, báo cáo của Chính phủ chưa chi tiết số giảm bội chi ngân sách nhà nước năm 2022 từ các nhiệm vụ chi cụ thể; đề nghị Chính phủ chỉ đạo bổ sung làm rõ thông tin, số liệu chi tiết cắt giảm bội chi ngân sách nhà nước năm 2022; tăng cường kiểm tra, kiểm toán kịp thời thu hồi số hủy dự toán, các khoản chi không đúng quy định, hết thời gian giải ngân năm 2022 và từ năm 2021 trở về trước...

Sau khi Chính phủ, Kiểm toán nhà nước thống nhất số liệu quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022 báo cáo Quốc hội, Ủy ban Tài chính – Ngân sách sẽ tổ chức thẩm tra và trình xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội bằng văn bản để tổng hợp báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

QUYẾT LIỆT XỬ LÝ NHỮNG TỒN TẠI DAI DẲNG

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với báo cáo của các cơ quan. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương rút kinh nghiệm về thời gian gửi quyết toán.

Bộ Tài chính, Kiểm toán nhà nước, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cần phối hợp chặt chẽ để thống nhất số liệu quyết toán khi báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong điều kiện tình hình kinh tế chính trị thế giới và khu vực biến động nhanh, phức tạp, khó lường; trong nước nền kinh tế cũng phát sinh nhiều khó khăn, thách thức, phải thực hiện chính sách miễn, giãn, giảm thuế, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân nhưng thu ngân sách vượt cao so với dự toán (vượt 28%), tỷ trọng thu nội địa đạt 79,5% tổng số thu ngân sách nhà nước. Các nhiệm vụ thu chủ yếu đều vượt khá cao so với dự toán.

Chi ngân sách cơ bản bảo đảm nhiệm vụ của Nhà nước; chi thường xuyên bằng 59% tổng chi ngân sách nhà nước. Bội chi ngân sách nhà nước thấp hơn dự toán Quốc hội giao; nợ công trong giới hạn cho phép. Kỷ luật thu, chi ngân sách từng bước được cải thiện. Công tác quyết toán ngân sách nhà nước có nhiều chuyển biến; thực hiện kiến nghị của Kiểm toán nhà nước có nhiều tiến bộ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ có giải pháp quyết liệt để xử lý một số tồn tại, hạn chế đã kéo dài nhiều năm trong công tác điều hành, quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước như: lập, gửi báo cáo quyết toán chậm, một số địa phương phê chuẩn quyết toán chậm, chưa điều chỉnh theo số liệu của Kiểm toán nhà nước; ước thực hiện thu, chi và lập dự toán không sát kéo dài nhiều năm, ảnh hưởng đến quản lý, điều hành ngân sách nhà nước…

Đối với các nội dung về số liệu quyết toán thu, chi tài chính, Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị Chính phủ, Kiểm toán nhà nước làm rõ, bổ sung thông tin, quan điểm xử lý. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Ủy ban Tài chính – Ngân sách chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính, Kiểm toán nhà nước rà soát để thống nhất xử lý theo đúng quy định của pháp luật, xác định tính chính xác của số liệu quyết toán, không đưa vào quyết toán trình Quốc hội nếu không có căn cứ pháp lý, không đúng quy định; lưu ý rà soát số liệu tăng thu ngân sách nhà nước năm 2022 để xử lý theo đúng quy định.